Piotrków Trybunalski

Parafia Prawosławna
pw. Wszystkich Świętych

Proboszcz: ks. prot. Jan Jakimiuk
Adres: ul. Słowackiego 15, 97-300 Piotrków Trybunalski
Telefon stacjonarny: +48 44 645 94 74
Telefon komórkowy: +48 502 366 495

Powstanie parafii prawosławnej p.w. Wszystkich Świętych w Piotrkowie Trybunalskim jest ściśle związane z przybyciem na początku XVII wieku prawosławnych Greków, którzy przybyli na ziemie polskie, aby skryć się przed represją ze strony Turków. Jak podają źródła historyczne, wielu kupców greckich z Macedonii, uciekając przed prześladowaniami tureckimi znalazło schronienie w Polsce. Osiedlili się w różnych miejscowościach m.in.: w Warszawie, Krakowie, Lublinie, Kaliszu, Piotrkowie Trybunalskim, Radomiu, Opatowie. W roku 1778 zostaje założona parafia prawosławna p.w. Wszystkich Świętych w Piotrkowie Trybunalskim.

Pierwsza cerkiew została urządzona w domu kupców greckich Janickich i Grabowskich przy ul. Krótkiej 15 (dziś Plac Czarneckiego 10). Cerkiew została uroczyście wyświęcona przez bułgarskiego biskupa Euzebiusza który w Piotrkowie Trybunalskim był przejazdem udając się do Królestwa Polskiego celem zbierania datków na rzecz potrzebujących Bułgarów, którzy znaleźli się pod władaniem Tureckim. Antymins wyświęcił patriarcha Jerozolimski Efrem. Parafia w 1778r. liczyła zaledwie kilkadziesiąt wiernych. Do parafii należeli Grecy zamieszkujący w następujących miastach: Częstochowa, Łask, Łowicz, Opoczno, Łęczyca, Sulejów, oraz Płock. Posługę duszpasterską w parafii od 1777r. do roku 1788 nieśli greccy mnisi: Wiktor, Ławriot (Wawrzyniec), Emanuel, Jerofiej, Kosma, Michał. Od 1788r. funkcję proboszcza pełnił przybyły ze Świętej Góry Atos, pochodzący z wyspy Chios na morzu Egejskim jeromonach (ks. zakonnik) Grzegorz Sergułowski (niektórzy badacze jako nazwisko podają Seredyński), wyświęcony przez biskupa Proiawskiego Joachima. Ks. Grzegorz Sergułowski był mnichem ławry na sw. Górze Atos, co często podkreślał podpisując się: ihumen Wielkiej Ławry.

W roku 1812 piotrkowscy prawosławni Grecy, a także dzięki zapobiegliwości ówczesnego proboszcza ks. Grzegorza Sergułowskiego odkupili od uciekających z wyprawy na Moskwę francuzów płaszczanicę (całun) wyszywany złotem i srebrem na weneckim aksamicie ( zachowana do dnia dzisiejszego).

Ks. Grzegorz Sergułowski w 1821r. miał zaszczyt rozmawiać w Częstochowie w klasztorze o. Paulinów z carem Aleksandrem I. Car powracając wówczas przez Częstochowę z Kongresu Wiedeńskiego, spośród rzeszy publiczności „zwrócił uwagę” na piotrkowskiego duchownego z którym odbył dłuższą rozmowę. Dziękując mu za pracę duszpasterską w Piotrkowie car wręczył mu nagrodę pieniężną, obiecując publicznie osobiste odwiedzenie jego parafii. Po pewnym czasie dotrzymał danej obietnicy i zjawił się podczas jednej z odprawianych przez księdza Grzegorza Liturgii Świętych. Ksiądz Grzegorz Sergułowski z wielkim poświęceniem i oddaniem, oraz nie mniejszą pokorą niósł posługę kapłańską w parafii p.w. Wszystkich Świętych. Kierował on grecką Kaplicą przez czterdzieści cztery lata, to jest do roku 1832. Był to ostatni kapłan narodowości greckiej. Wraz z jego śmiercią w 1832 roku kończy się okres grecki w tejże parafii, ponieważ kolejnymi proboszczami będą już Słowianie. Ks. Grzegorz Sergułowski został pochowany na miejscowym cmentarzu parafialnym mieszczącym się przy ul. Słowackiego 16.

W roku 1833 na proboszcza parafii przybywa członek kleru Wołyńskiej eparchii ks. Michał Ludziewski (Ładzijewskij- tak podaje ks. Konstanty Ryszkow w „Letopis…”- późniejszy proboszcz parafii, lecz podpis widniejący w księgach metrykalnych wskazuje na nazwisko Ludziewski). Do Piotrkowa Trybunalskiego zaczęło napływać coraz więcej wyznawców prawosławia przeważnie nacji rosyjskiej i cerkiew w Piotrkowie stawała się pomału ciasna, a ze względu na usytuowanie na poddaszu też i niewygodna. Rozpoczęto starania o przebudowę kościoła pofranciszkańskiego na cerkiew, zaś budynków klasztornych na plebanię. Po oszacowaniu kosztów okazało się, że ze względu na bardzo zły stan techniczny koszty remontów byłyby większe niż budowa nowej świątyni, zaś pieniądze wyegzekwowane na ten cel z kasy państwowej i tak by nie wystarczyły, więc biskup warszawski Antoni Rafalski zdecydował, że póki co istniejąca cerkiew w Piotrkowie Trybunalskim jest wystarczająca i rozdzielił pieniądze przeznaczone dla Piotrkowa przekazać parafii w Radomiu, gdzie przebudowywano kościół benedyktyński na cerkiew. Ponowne starania miały miejsce w latach 1839- 40, lecz również bez skutku ks. Michał Ludziewski kierował parafią do 1840 roku, kiedy to został przeniesiony do Katedralnego Soboru w Warszawie.

W roku 1842 na miejsce przeniesionego do Warszawy ks. Michała Ludziewskiego zostaje mianowany ks. Antoni Rafalski. W krótkim czasie ks. Antoni zwraca się do biskupa Warszawskiego Antoniego z prośbą o pomoc w budowie nowej świątyni i już w 1844r. zostaje zakupiony plac pod budowę cerkwi. . Miejscem wybranym na budowę cerkwi jak i plebanii wybrano plac o powierzchni 17.000 łokci kwadratowych, mieszczący się przy ul. Kaliskiej i należący do ojców Pijarów, który odkupiono za kwotę 1.020 rubli (Akt notarialny nr 206 z dn. 26 czerwca 1844 roku). Projekt nowej świątyni wykonał architekt Andrzej Gołoński. W 1845 roku rozpoczęto budowę świątyni, zaś ukończono w 1848. Cerkiew zbudowano na planie krzyża greckiego z pięcioma kopułami, pokryto blachą żelazną. W jednej z frontowych wieżyczek pod kopułą umieszczono dzwonnicę w której umieszczono pięć dzwonów, które w części były odlane z pozostałości dzwonów z poprzedniej cerkwi. Wnętrze cerkwi oświetlało sześć okien. Jednopiętrowy ikonostas w stylu bizantyjskim został wykonany z drewna lipowego i przyozdobiony pozłacanymi ornamentami. W nim znalazły się następujące ikony: Zbawiciela, Matki Bożej, ikona Wszystkich Świętych, Archanioła Michała, Świętego Mikołaja i Archanioła Gabriela. W Królewskich wrotach znajdowały się ikony czterech Ewangelistów, a nad nimi ikona „Tajna Wieczerza”. Wykonanie ikon zlecono znanemu Warszawskiemu artyście ikonografowi Kotlarskiemu, za wykonanie których zapłacono kwotę 360 rubli. W nocy z trzeciego na czwartego listopada 1848r. wybuchł pożar w domowej świątyni i utracono większość wyposażenia, które miało być przeniesione do nowo wybudowanej świątyni. Pomimo tragicznych zdarzeń dnia 28 listopada 1848r. z błogosławieństwa Arcybiskupa Warszawskiego i Nowogiergijewskiego Nikanora została uroczyście wyświęcona p.w. Wszystkich Świętych przez ks. Teofila Nowickiego- proboszcza parafii na Podwalu w Warszawie. Pomimo wyświecenia nowo wybudowanej cerkwi, nie została oddana ona do ogólnego użytku. Prace niwelacyjne jak i wykończeniowe nie dawały optymalnego dostępu do świątyni. Nabożeństwa nadal musiały odbywać się w dawnej kaplicy na poddaszu, którą postanowiono odremontować. Nabożeństwa mimo nacisku parafian w starej cerkwi odbywały się jeszcze do połowy 1849 roku.

W roku 1845 w dziejach parafii ma miejsce też jedno ważne wydarzenie, gdzie ówczesny proboszcz ks. Antoni Rafalski będąc wdowcem postanawia swe życie poświecić życiu zakonnemu i dlatego prosząc o przyzwolenie od parafii odchodzi do jednego z klasztorów w diecezji Wołyńskie. Na miejsce ks. Antoniego Rafalskiego zostaje mianowany młody, lecz wysoko wykształcony nauczyciel duchownego seminarium ks. Mateusz Wierżykowski, który został wyświęcony w cerkwi w Piotrkowie Trybunalskim dn. 10 maja 1845 roku przez biskupa Warszawskiego i Nowogiergijewskiego Nikanora. Nowy, młody proboszcz nie zaniechał wkładu jaki wnieśli jego poprzednicy w dzieło budowy nowej świątyni. Pomimo wielu trudności jakie napotkał na swojej drodze ks. Mateusz Wierżykowski kontynuował wcześniej rozpoczęte dzieło budowy i zdołał ukończyć budowę świątyni w 1848r.

W tym czasie parafia nadal się rozwijała, choć w niewielkim stopniu. W 1852 r. mimo, że z grona parafii ubyły rodziny Krutikowa, lecz przybyły rodziny Anfiłowa i Konopliego. Według spisu sporządzonego w dniu 6/18 maja 1857r. przez proboszcza Mateusza Wierżykowskiego w Piotrkowie zamieszkiwało 69 osób wyznania prawosławnego zaś w pozostałych dziewiętnastu miejscowościach podległych parafii prawosławnej w Piotrkowie Trybunalskim 111 wyznawców, w sumie 180 wiernych. parafia miała własny cmentarz, jeszcze grecki, znajdujący się przy ul. Kaliskiej. Ponieważ magistrat miasta Piotrkowa w roku 1846 zakazał chowania zmarłych na nim, z powodu planu przeznaczenia w przyszłości tych terenów na dzielnicę urzędniczą, nowy cmentarz został utworzony za miastem w miejscu, gdzie chowano zmarłych żołnierzy konsystującego w mieście wojska. W latach 1845-1847 próbował odwołać się od tej decyzji proboszcz parafii ks. Mateusz Wierzykowski, żądając wyznaczenia dogodniejszego miejsca na cmentarz prawosławny.

W roku 1861 parafia liczyła już 400 wiernych w tym 300 płci męskiej i 100 żeńskiej (tak znaczna przewaga wynikała z powodu stacjonujących w Piotrkowie Trybunalskim wojsk rosyjskich), zaś trzy lata później 637 osób, w tym 165 kobiet. W roku 1866 parafia liczyła już 750 wiernych, zamieszkiwali oni jednak zbyt rozległy teren by być zauważalną grupą religijną.

W roku 1863 dzięki staraniom i zapobiegliwości proboszcza parafii ks. Mateusza Wierżykowskiego zarówno cerkiew jak i wszystkie zabudowania parafialne zostały ogrodzone metalową siatką da podmurówce (wcześniej ogrodzone były drewnianym płotem). Budowa nowego ogrodzenia tylko w części była sfinansowana z funduszy parafialnych. Większą część włożyli parafianie jako dobrowolne ofiary na ten szczytny cel.

Rok 1867 przyniósł ogromne zmiany w dziejach zarówno miasta Piotrkowa Trybunalskiego jak i parafii prawosławnej w Piotrkowie Trybunalskim. Miasto Piotrków Trybunalski zostało wówczas stolicą nowopowstałej jednej z najbogatszych guberni w Królestwie Polskim, przez co stało się miastem mającym typowo urzędniczy charakter. Od tego czasu w mieście zaczęły powstawać nowe urzędy, obsadzane w znacznym stopniu przez kadrę przybyłą z Cesarstwa Rosyjskiego, głównie wyznania prawosławnego. Napływ ludności z Carskiej Rosji w znacznym stopniu zwiększył liczebność Piotrkowskiej parafii prawosławnej. Wobec takiego obrotu sprawy, ówczesny proboszcz ks. Mateusz Wierżykowski rozpoczął starania o rozbudowę istniejącej świątyni, ponieważ ówczesna cerkiew była zbyt ciasna, aby pomieścić wszystkich wiernych, szczególnie gdy w wielkie święta cerkiewne, lub inne cerkiewne świąteczne uroczystości wierni musieli podczas mrozu lub w żar słońca przebywać na zewnątrz cerkwi, w większości nie słysząc odprawianego nabożeństwa. Poza tym cerkiew nie była remontowana już od przeszło dwudziestu lat, przez co zarówno z wyglądu zewnętrznego jak i wewnętrznego w niczym nie odpowiadała godności Domu Bożego. Ks. Mateusz Wierżykowski nie dokończył swego dzieła odchodząc do Pana dn. 18.02.1868 roku w wieku pięćdziesięciu trzech lat i został pochowany zgodnie z prawosławną tradycją w nieopodal cerkwi, którego grób nadal znajduje się za cerkwią. Uroczystościom pogrzebowym przewodniczył Dziekan drugiego Okręgu Prawosławnej Cerkwi Warszawskiej Eparchii ks. Klemens Czechowicz. W Piotrkowie Trybunalskim Ks. Mateusz Wierżykowski był postacią znaną, lubianą i bardzo szanowaną nie tylko przez wyznawców prawosławia, ale także przez Rzymskich katolików, protestantów, a także i Żydów. Wszyscy swój szacunek wyrazili swą obecnością na jego pogrzebie, na który przybyli w znacznej liczbie.

Na miejsce zmarłego proboszcza przybywa do Piotrkowa Trybunalskiego oddelegowany z Warszawskiego Soboru Katedralnego ks. Konstanty Ryszkow syn diakona, urodzony we wsi Światcy w Kurskiej Gubernii, absolwent Kijowskiej Duchownej Akademii w 1859r. z tytułem kandydata (magistra) teologii. W tym samym czasie gubernator gen. Jan Kachanow zatroszczył się by wyznawcy prawosławia nie zostali pozbawieni nabożeństw. Na czas przebudowy cerkwi po porozumieniu z opiekunem Warszawskiego Szkolnego Okręgu i podległym naczelnikiem wojskowym, który zgodził się przenieść cerkiew pułkową z miasteczka Wolbórz, i z błogosławieństwa arcybiskupa Joannicjusza urządzono tymczasową cerkiew pułkową w miejscowym gubernialnym gimnazjum, w której przez cały okres rozbudowy świątyni odbywały się nabożeństwa. Prace remontowe rozpoczęły się w maju 1869roku. Cerkiew została poszerzona i wydłużona w szczególności do ul. Kaliskiej (dziś Słowackiego) dobudowując znaczną część nawy, oraz przedsionka, nad którym wzniesiono nową ośmioboczną dzwonnicę zwieńczoną strzelistym dachem z pozłoconymi żebrami rozetami, oraz z pozłoconą kulą i krzyżem ośmioramiennym. W niszach dzwonnicy umieszczono cztery cało postaciowe ikony: Św. Cyryla, Św. Metodego, Św. Aleksandra Newskiego, Św. Włodzimierza Kijowskiego. Wszystkie kopuły cerkwi zmieniono z hełmiastych na cebulaste zwieńczone pozłacanymi kulami i krzyżami. Nad południowymi drzwiami umieszczono ikonę św. Apostoła Piotra, zaś nad północnymi św. Apostoła Pawła. Nad głównym wejściem umieszczono ikonę „Spas na ubrusie” pisaną na blasze miedzianej z pozłacanym tłem. Dodatkowo front cerkwi został ozdobiony sześcioma kolumnami, zaś w całości została przyozdobiona różnego rodzaju pilastrami, rozetami i innymi detalami architektonicznymi wykonanymi z alabastru, nadającymi budowli szczególnego wyglądu.

Wnętrze cerkwi zostało rozpisane (pomalowane) w stylu bizantyjskim farbami wodnymi, a lamperia do wysokości pierwszego gzymsu ok. 2 arszyn pomalowano farbą olejną na wzór marmuru. Na ścianach zostały wykonane ikony farbami olejnymi: w żaglach głównej kopuły czterech ewangelistów, nad drzwiami północnymi ikona Matki Boskiej Częstochowskiej, nad południowymi ikona Matki Boskiej „Znamiennaja”, we wnęce północnej nawy ikona Św. Sergiusza z Radoneża, równomiernie w południowej nawie ikona Św. Jana Klimaka. Dodatkowo wykonany został zupełnie nowy dwupiętrowy ikonostas przez petersburskiego mistrza Sieriebriakowa, zaś ikony napisał znany ikonograf Wasiljew. W ołtarzowej części świątyni na tak zwanym „gorniem miestie” umieszczono ikonę Świętej Trójcy. Podłoga w całej cerkwi oprócz ołtarza i ambony (solei) została wykonana z francuskiego marmuru we wzór czarno-białej szachownicy, zaś na środku świątyni pod główną kopułą została wyłożona gwiazda z różnokolorowych marmurów. W części ołtarzowej i na solei (ambonie) podłogę wykonano z dębowego parkietu. Do ogrzania cerkwi wybudowano trzy piece: jeden w części ołtarzowej i dwa w nawie głównej, dokładnie w transeptach bocznych.

Po zakończeniu przebudowy dnia dziewiątego grudnia 1870 roku została ponownie wyświęcona pod wezwaniem Wszystkich Świętych przez Joannicjusza biskupa Warszawskiego i Nowogieorgijewskiego w asyście zgromadzonego duchowieństwa. Przy owym wyświeceniu cerkwi został wymieniony „Antymins”. W uroczystościach poświecenia cerkwi swą obecnością zaszczycił namiestnik Królestwa Polskiego generał feldmarszałek hrabia Berg. Brało w nim również wiele innych dostojników niższej rangi szczególnie z guberni piotrkowskiej, oraz mnóstwo wiernych zgromadzonych w cerkwi i wokół niej.

W tym samym czasie, gdy rozbudowywano cerkiew, przystąpiono również do budowy jednego dużego domu parafialnego naprzeciwko cerkwi przy ul. Kaliskiej, na byłym cmentarzu greckim. Plebania została ukończona i oddana do użytku w 1872 roku. Stara zaś nie nadająca się do użytku i przysłaniająca cerkiew w roku 1871 na polecenie gubernatora Kachanowa została rozebrana. Z upływem czasu dzięki energicznemu działaniu ks. Ryszkowa tereny należące do parafii prawosławnej zostały ogrodzone. Wokół cerkwi w 1873 roku postawiono na kamiennym fundamencie żelazny parkan.

Do lat siedemdziesiątych XIX w. parafia była bardzo rozległa, z czasem zaczęły oddzielać się od niej poszczególne miejscowości, w których powstały cerkwie i tak: : w 1871 Łęczyca, i Kutno, trzy lata później Opoczno, Częstochowa, Radomsko i Będzin. Nowopowstałe świątynie podporządkowywały sobie najbliższe tereny.

W latach osiemdziesiątych XIX w. cerkiew przechodziła remont z powodu przeciekającego dachu.

Również w latach osiemdziesiątych XIX w. Piotrków był dwukrotnie odwiedzany raz październiku 1884 roku i raz we wrześniu 1887 roku przez arcybiskupa Warszawskiego i Chełmskiego Leontija. Za każdym razem celebrował on Liturgię Świętą w cerkwi p.w. Wszystkich Świętych.

W 1875 roku w zamku królewskim na pierwszym piętrze zostaje urządzona domowa cerkiew Św. Aleksadra Newskiego, przeznaczona dla stacjonującego w Piotrkowie wojska – 38 Tobolskiego Pułku Piechoty im. Wielkiego Księcia Sergiusza Ałeksandrowicza oraz dla Sztabu I Brygady X Dywizji Piechoty.

Od tego czasu w mieście istniały trzy świątynie wyznania prawosławnego, przy czym cerkiew pod wezwaniem Wszystkich Świętych przy ul. Kaliskiej była cerkwią parafialną. w 1885 roku cerkiew tą podniesiono do rangi cerkwi Soborowej. Kolejną cerkiew zorganizowano na terenie gimnazjum rządowego. W tym celu w 1895 roku rozpoczęto przebudowę drugiego piętra według projektu Feliksa Nowickiego. Uroczyste poświęcenie cerkwi, którą wyświęcono p.w. Św. Jana Rylskiego, odbyło się 23.11.1897 roku.

Duże zmiany w życiu parafii przyniósł rok 1915, a wraz z nim wybuch I wojny światowej. Po opuszczeniu Piotrkowa przez władze carskie i stacjonujące wojsko parafia została zdziesiątkowana. Wojska austriackie po zajęciu miasta Piotrkowa Trybunalskiego w pierwszej kolejności aresztowano ówczesnego proboszcza ks. Włodzimierza Artieckiego i wywieziono do obozu w głąb Austrii, gdzie był internowany. Parafią opiekował się pozostający w Piotrkowie młody ks. diakon Andrzej Karpowicz, późniejszy proboszcz parafii. Struktury parafii przestały istnieć i parafia oficjalnie została zamknięta, lecz posługa przez cały czas była niesiona. Sama cerkiew w większym stopniu nie ucierpiała choć początkowo została zarekwirowana na magazyn broni wojsk austriackich. W większym stopniu ucierpiało wyposażenie cerkwi. Wywieziono część zabytkowych ikon, szczególnie te najstarsze, które zachowały się z pierwszej cerkwi, która mieściła się na poddaszu domu przy ul. Krótkiej (dzisiaj Plac Czarneckiego 10), wszystkie dziewięć dzwonów, które mieściły się na dzwonnicy zostały zarekwirowane przez wojsko oczywiście ze względu na swój materiał do celów militarnych.

Przez rok czasu parafia pozostawała bez duszpasterza, a tylko z diakonem Andrzejem Karpowiczem, który będąc tylko diakonem nie mógł w pełni wykonywać posługi religijnej, lecz niejednokrotnie był zmuszony do udzielenia chrztu dzieciom, zaś bierzmowanie w późniejszym okresie było dopełniane przez innego księdza (najczęściej z Łodzi), bądź sam będąc już kapłanem. W 1916 roku ks. diakon Andrzej Karpowicz zostaje wyświecony na kapłana i niesie posługę jako duszpasterz w parafii w Piotrkowie Trybunalskim, chociaż oficjalnie parafia jest nieczynną. Liczba parafian zmniejszała się z roku na rok i parafia stawała się coraz mniejsza. Według wykazu z 1918 roku w Piotrkowie pozostała jedynie grupa 385 osób.

W czasie I Wojny Światowej od parafii zostaje zarekwirowany plac zakupiony pod cmentarz, na którym urządzono cmentarz wojenny. Zaś tuż po wojnie zarekwirowano budynek parafialny, oraz wręcz siłą odebrano część placu cerkiewnego. W mieście pojawiły się silne agitacje w szczególności mediów w celu zburzenia cerkwi jako „symbolu ciemiężcy”. Po wielu trudach i bojach na pisma urzędowe cerkiew udało się zachować.

W 1939r. wybucha druga wojna światowa, która niesie za sobą ogromne zniszczenia. Sama cerkiew w zbyt wielkim stopniu nie ucierpiała, chociaż pierwsze bomby z samolotów spadły na kamienice naprzeciwko cerkwi. Cerkiew została ogólnie poobijana pociskami i odłamkami bomb. Większe zniszczenia miał dach który był bardzo podziurawiony, co spowodowało zaciekanie wody do wnętrza świątyni, oraz wiele powybijanych szyb. Najbardziej zaś zniszczony został krzyż na dzwonnicy, w którym po zdjęciu podczas remontu pod koniec XX wieku odkryto dwadzieścia osiem dziur po pociskach. Mimo niewielkich uszkodzeń po wojnie cerkiew nadawała się do natychmiastowego remontu z powodu przeciekającego dachu.

Po wojnie w wyniku przygotowań do obchodów stulecia cerkwi proboszcz parafii ks. protoprezbiter Andrzej Karpowicz wystąpił do Urzędu do Spraw Wyznań prośbą o wsparcie finansowe remontu cerkwi. Odpowiedź Urzędu była pozytywna dla parafii i otrzymano w sumie 138.696 zł. Pieniądze zostały wypłacone w trzech równych transzach przez trzy kolejne lata. Remont został ukończony w 1948 roku, gdzie wyremontowano dach, uzupełniono brakujące oszklenie, otynkowano pomalowano elewację. W tym też roku uroczyście obchodzono jubileusz stulecia istnienie cerkwi. Uroczystość da została zarejestrowana przez Telewizję Polską, a następnie pokazano w telewizji na ogólnodostępnym programie. Nagranie to dostępne jest w Archiwum Telewizyjnym w Łodzi.

Ks. protoprezbiter Andrzej Karpowicz nie dożył uroczystości obchodów stulecia cerkwi odchodząc do Pana w wieku sześćdziesięciu pięciu lat dnia 24 grudnia 1947r. Nabożeństwo żałobne celebrował Dziekan Okręgu Łódzkiego ks. Archimandryta Stefan Rudyk, późniejszy Metropolita Warszawski, w asyście wielu księży prawosławnych. Na pogrzebie zjawiło się w cerkwi mnóstwo wiernych nie tylko z parafii Piotrkowie Trybunalskim, ale i z innych okolicznych parafii, aby pożegnać zasłużonego i oddanego cerkwi proboszcza. Przybyło też wielu wiernych innych wyznań, oraz władze miejskie. Ciało zmarłego proboszcza odprowadził bardzo długi kondukt żałobny na miejscowy cmentarz prawosławny i tam spoczęło w Panu.

Na miejsce zmarłego proboszcza powołany został ks. Leonidas Nieszczeretow, który w Parafii prawosławnej p.w. Wszystkich Świętych w Piotrkowie Trybunalskim od stycznia 1946 roku pełnił funkcję wikariusza. Nowy proboszcz w parafii nie miał łatwego życia. Parafia z roku na rok malała, pojawiały się nowe potrzeby remontu świątyni, do tego jeszcze brak mieszkania nie rokowały nic dobrego, lecz proboszcz nie poddawał się i próbował jak najlepiej pracować dla dobra parafii. W 1957r. dokonuje się przykrycia dachu cerkwi.

W 1971 roku parafianie widząc brak dzwonów w cerkwi postanowili ofiarować takowy, aby wzywał wiernych do uczestniczenia w nabożeństwach. Z ofiar parafian zakupiono dzwon o masie 150 kilogramów, który został umieszczony na dzwonnicy.

Decyzją Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków z dnia 5 sierpnia 1972 roku zostają wpisane do rejestru zabytków pod numerem rejestru 168 niektóre elementy wyposażenia cerkwi p.w. Wszystkich Świętych:

  • Ikonostas z ok. 1848r. (drewno, złocenia, płótno, olej) {red. Tutaj wystąpił błąd ponieważ ikonostas pochodzi z 1870r.}
  • Ikona proroka Izajasza- z ok. połowy XIX w. (drewno tempera złocenia)
  • Ikona Chrystus Błogosławiący z pierwszej Połowy XIX w. (drewno tempera blacha mosiężna)
  • Ikona Chrystus Błogosławiący z pierwszej Połowy XIX w. (drewno tempera blacha mosiężna)
  • Ikona Św. Serafina Sarowskiego z XIX w. (drewno tempera złocenia)
  • 6 Ikona Św. Bazylego Wielkiego z XIX w. (drewno złocenia tempera metal)
  • Obraz Chrystus wśród dzieci z pocz. XIX w. (olej płótno)
  • Obraz Trójcy Świętej z pierwszej połowy XIX w. (olej płótno)
  • Oprawa księgi liturgicznej z pocz. XIX w. (aksamit Miedź).

W połowie lat siedemdziesiątych dwudziestego wieku w parafii mają miejsce powtarzające się kilkakrotnie włamania do cerkwi, choć bez większych strat materialnych. Do najpoważniejszego w skutkach włamania doszło w dniu 5 sierpnia 1976 roku gdzie skradziono Tychwińską ikonę Matki Boskiej, ikonę Matki Boskiej „Trojeruczyca”, obydwie w srebrnych koszulkach pochodzące z XIX wieku, ikony Św. Olgi i Zmartwychwstania, oraz trzy małe srebrne postacie Ewangelistów, srebrną tacę pod lampion, oraz trzy małe ikony malowane na papierze. Sprawców włamania nie wykryto i dnia 26 listopada Prokuratura Rejonowa umorzyła śledztwo, ale nie skończyła zajmowania się tą sprawą. Parafia zarówno od prokuratury jak i Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków otrzymała nakaz montażu sejfu do przechowywania najcenniejszych zabytków, który wykonała w roku 1977.

W roku 1976 cerkiew p.w. Wszystkich Świętych oficjalnie zostaje uznana za zabytek i wpisana do rejestru zabytków w dniu 7 października 1976 roku pod numerem rejestru 265. Krok ten w znacznym stopniu ułatwił prowadzenie prac remontowych przy cerkwi. W 1979r. przy współpracy z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków pod zbliżające się centralne dożynki w Piotrkowie przeprowadzono gruntowy remont cerkwi. Pomalowano dach, odremontowano tynki i pomalowano elewację cerkwi. Choć remont był przeprowadzony z dużym rozmachem , nie do końca został wykonany w należyty sposób. Z nisz dzwonnicy zniknęły ikony, które zostały zasłonięte płytami wiórowymi, co spowodowało w późniejszych latach odparzenie się tynków i całkowite zniszczenie ikon. Ikonę „Nierukotworennyj Spas” która była umieszczona nad głównym wejściem do cerkwi zastąpiono krzyżem. Po krótkim czasie farba, która została użyta do malowania elewacji zaczęła w dziwny sposób się łuszczyć, co w znacznym stopniu obniżało estetykę elewacji.

W 1980 roku umiera proboszcz parafii ks. prot. Leonidas Nieszczeretow. Nabożeństwo żałobne odprawiane jest w cerkwi p, w, Wszystkich Świętych w Piotrkowie Trybunalskim, zaś ciało spoczęło na cmentarzu wolskim w Warszawie. W Piotrkowie długoletniego proboszcza żegna rzesza ludzi nie tylko wyznania prawosławnego, ale także innych wyznań, co z pewnością świadczy jak dużym szacunkiem był darzony ks. Leonidas Nieszczeretow.

Na miejsce zmarłego proboszcza zostaje mianowany młody absolwent Prawosławnego Seminarium Duchownego w Warszawie ks. Wiktor Łomaszkiewicz. Nowy proboszcz nie na długo osiedlił się w Piotrkowie Trybunalskim. Doszło do konfliktu między częścią parafian, a proboszczem i do tego tragiczna śmierć małżonki zmusiła go do przeniesienia się do innej diecezji, zaś na jego miejsce zostaje wyświęcony psalmista parafii, słuchacz Prawosławnego Seminarium Duchownego Anatol Kozicki.

Po wejściu w życie ustawy o stosunku Państwa do Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego w 1991 roku, proboszcz parafii ks. Anatol Kozicki rozpoczyna starania o odzyskanie domu parafialnego przy ul. Słowackiego zbudowanego przez parafię w latach 1870-72. Po zebraniu dokumentacji w dnia 9. maja 1993r. zostaje złożony wniosek do Ministra Szefa Rady ministrów wniosek o zwrot zarekwirowanego majątku na rzecz parafii. Po wielu latach pertraktacji i składania odwołań decyzja Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w dniu 14 sierpnia 1997 roku nieruchomość położona przy ul. Słowackiego 16 w Piotrkowie Trybunalskim została nieodpłatnie przeniesiona na rzecz Parafii Prawosławnej w Piotrkowie Trybunalskim.

W tym samym czasie rozpoczęto prace przy konserwacji wewnętrznej polichromii. W 1992 roku odremontowano polichromię w ołtarzowej części cerkwi, zaś rok później odremontowano główną kopułę, lecz szybko okazało się że decyzja o remoncie tej części cerkwi nie była trafna. Przeciekający dach kopuły, a do tego brak obróbek blacharskich na gzymsach zniszczyły świeżo odremontowaną polichromię. Wobec zaistniałej sytuacji rozpoczęto starania o wymianę pokrycia dachowego. Jeszcze w 1993 roku przykryto główna kopułę blachą miedzianą. W następnych latach ks. proboszcz wystąpił do Funduszu Kościelnego o wsparcie w remoncie pokrycia dachu, co przyniosło pozytywne efekty w postaci dotacji w wysokości 30.000 zł. Pozostałą część zebrała parafia i w 1996r. wymieniono pokrycie na dzwonnicy, gdzie także zastosowano blachę miedzianą. Następnie w roku 1998 Wojewódzki Konserwator Zabytków wydaje decyzję o prowadzeniu prac konserwatorskich przy XIX wiecznym ikonostasie, który mocno zagrzybiały potrzebował natychmiastowej konserwacji. Po kilku przerwach w remoncie spowodowanych przede wszystkim brakiem proboszcza, remont ikonostasu zakończył się dopiero w 2000r. Koszt remontu ikonostasu wyniósł 55.000zł i był finansowany przede wszystkim z kasy parafialnej oraz dobrowolnych ofiar parafian.

W grudniu 1999 roku dochodzi do zmiany na stanowisku proboszcza, gdzie na to stanowisko na prośbę Arcybiskupa Szymona zostaje oddelegowany przez metropolitę Sawę do pracy duszpasterskiej ks. Jan Jakimiuk. Młody proboszcz z nowym zapasem sił postanawia kontynuować rozpoczęte dzieło poprzednika. W Pierwszej kolejności w latach 2000-2001 zostaje przeprowadzony kapitalny remont plebanii. Następnie w roku 2002 poczyniono starania do kapitalnego remontu cerkwi. Zakupiono blachę miedzianą, zamówiono deski impregnowane, oraz zakupiono inne materiały niezbędne do remontu zarówno dachu jak i elewacji. Wiosną 2003r. przystąpiono do kapitalnego remontu cerkwi. Remont ten z powodu niewielkich możliwości finansowych parafii trwał trzy lata i został zakończony w 2005r. dach w całości został przykryty blachą miedzianą, wykonano wszystkie obróbki z blachy miedzianej, wymieniono sześć okien w kopule głównej, wymieniono szesnaście żaluzji drewnianych w mniejszych kopułach i zamontowano dębowe, pozłocono krzyże i kule na kopułach, odremontowano wszystkie drzwi wejściowe, zaś drzwi do panamarki (zakrystii) wymieniono na nowe. Ogółem koszt remontu wyniósł 580.00 zł, z czego z Funduszu Kościelnego wpłynęło w sumie dotacji 70.000 zł (2002r.-15.000, 2003r.-15.000, 2004r.-25.000, i 2005r.-15.000), z Urzędu Miasta 95.000zł (2003r.- 25.000, 2004r.-40.000, 2005r.- 30.000), oraz z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Łodzi dotacja w 2003r. w wysokości 56.000 zł. Pozostałą część w większości pokryła parafia bądź prywatni sponsorzy, nie tylko wyznania prawosławnego. Po zakończeniu kapitalnego remontu dnia 6 listopada 2005r. w dzień święta Ikony Matki Boskiej „Wszystkich Strapionych Radość” cerkiew została uroczyście poświęcona. Nabożeństwom przewodniczył ordynariusz diecezji Łódzko-Poznańskiej arcybiskup Szymon Romańczuk w asyście arcybiskupa lubelskiego chełmskiego Abla. W trakcie uroczystości najgorliwsi pomocnicy proboszcza w remontach cerkwi zostali odznaczeni nagrodami cerkiewnymi: orderem Marii Magdaleny II stopnia- sekretarz miasta dr Bogdan Munik; orderem Marii Magdaleny III stopnia – prezydent miasta Waldemar Matusewicz, poseł na sejm RP Bogdan Bujak, przewodniczący komisji Administracji i Porządku Publicznego UM Eugeniusz Czajkowski, miejscowy przedsiębiorca Witold Maćkowiak. Oprócz wymienionych nagród wiele osób otrzymało podziękowania pisemne od arcybiskupa Szymona ordynariusza diecezji Łódzko-Poznańskiej.

Dnia 19 maja 2003r. parafię odwiedza niezwykły gość. W Tomaszowie Mazowieckim w Kościele Ewangelicko-Augsburskim nagrodę od kapituły Ecce Homo odbiera Jego Eminencja Anastasios Metropolita Tirany i całej Albanii. Po uroczystościach udaje się aby odwiedzić prawosławną społeczność miasta Piotrkowa Trybunalskiego. W piotrkowskiej cerkwi wita dostojnego gościa spora grupa wyznawców prawosławia, proboszcz parafii oraz arcybiskup Szymon. Na spotkaniu obecne są również władze miasta. Odprawiony zostaje molebień po czym następuje krótkie spotkanie z gościem. Po zakończeniu spotkania Metropolita udaje się do Łodzi.

Także w roku 2004 do cerkwi zostały ofiarowane cztery nowe dzwony, które zostały poświęcone przez Arcybiskupa Szymona podczas Święta parafialnego dniu 6 czerwca 2004r. Dzwony ofiarowali: największy o wadze 420 kg „Św. Niny” ofiarowała rodzina Gruzinów o nazwisku Gigauri i Koreli (małżonka przy zawarciu ślubu pozostała przy panieńskim nazwisku), dzwon o masie 260 kg „Św. proroka Eliasza” ofiarował ks. proboszcz wraz z rodziną (dziękczynny za uratowanie z wypadku na Św. Górze Grabarce rocznego synka Eliasza), dzwon o wadze 90 kg „Śww. App Piotra i Pawła” – rodzina Pawelczaków z Tuszyna i dzwon 60 kg „Zbawiciela”- starosta cerkiewny Władysław Drabiuk wraz rodziną, zaś dzwon który ofiarowali parafianie w 1971 roku został oddany do konserwacji i wkrótce powrócił na swoje miejsce.

W 2006 roku parafia przystąpiła do kapitalnego remontu polichromii wewnętrznej, która całości nie była remontowana od ponad stu lat. Także Urząd Miasta Piotrkowa Trybunalskiego w całości zaoferował pokrycie kosztów związanych z odtworzeniem pierwotnego żelaznego ogrodzenia, które zostało zbudowane w wyglądzie przypominające to z przed wojny. Remont polichromii ze względu na brak funduszy był przeprowadzany etapami i ukończono w 2010r.

W dniu 16 października 2006r. parafia po raz kolejny przeżywa radosne chwile. cerkiew i parafię odwiedza zwierzchnik Kościoła w Finlandii Metropolita Leo Arcybiskup Kareli i całej Finlandii. Dostojnemu gościowi towarzyszył Metropolita Warszawski i całej Polski Sawa, oraz duchowieństwo z Polski i z Finlandii. Po przywitaniu przez proboszcza i Władykę Szymona ordynariusza diecezji Łódzko-Poznańskiej odprawiono molebień, zaś po nim nastąpiło spotkanie wiernych , oraz władz z dostojnym gościem w cerkwi. Po spotkaniu wszyscy obecni udali się na wspólny posiłek, gdzie kontynuowano ciekawe rozmowy.

W 2007r. parafia przeżyła szczególne uroczystości. Decyzją Soboru Biskupów Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego z dnia 20 marca 2007r. Archimandryta Paisjusz został wybrany na biskupa pomocniczego diecezji Łódzko-Poznańskiej z tytułem biskupa Piotrkowskiego. Chirotonia Archimandryty Paiosjusza odbyła się w dniu 13 kwietnia 2017r. w katedrze metropolitarnej św. Marii Magdaleny w Warszawie. Uroczystościom przewodniczył Metropolita Warszawski i całej Polski Sawa w asyście arcybiskupów i biskupów. Dnia 22 kwietnia 2007r. w cerkwi piotrkowskiej odbył się uroczysty ingres Biskupa Paisjiusza na katedrę Piotrkowską. Uroczystościom p[przewodniczył Jego Ekscelencja Arcybiskup Szymon ordynariusz diecezji Łódzko-Poznańskiej. W uroczystościach wzięło udział wielu znakomitych gości, wśród których najważniejszą postacią był Marek Jurek- Marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polski. Obecne były lokalne władze na czele z Prezydentem Miasta panem Krzysztofem Chojniakiem, Starosta Powiatowy pan Stanisław Cubała, oraz wiele innych osób ważnych w mieście i w regionie. Swoją posługę w diecezji oraz na katedrze w Piotrkowie Trybunalskim niósł do dnia 9 marca 2009r., kiedy to dnia 10 marca zostaje biskupem wikariuszem diecezji Przemysko-Nowosądeckiej z tytułem biskupa Gorlickiego.

W 2008r. parafia uroczyście obchodziła 230-lecie swego istnienia, oraz 160- lecie cerkwi. Z tej okazji parafia zorganizowała w dniach22-24 sierpnia 2008r. wiele uroczystości zarówno duchowych jak i świeckich.

W piątek 22 sierpnia 2008r. uroczystości rozpoczęły się w Cerkwi p.w. Wszystkich Świętych od molebna, któremu przewodniczył Biskup Paisjusz. Następnie wszyscy udali się do Galerii BWA, gnie uroczyście otworzono wystawę z trzech plenerów: „Śladami prawosławnych cerkwi”. Jabłeczna, Wysowa i Łozice w okolicach Białowieży – miejsca gdzie zachwyca uroda polskiego krajobrazu i nieskażonej przyrody. Gdzie życie płynie jakby spokojniej, ciszej. Gdzie na każdym kroku spotyka się życzliwość, uśmiech i szczerą gościnność. Trzy artystyczne spotkania z krajobrazami w których dominują kopuły cerkwi, prawosławne krzyże stoją obok katolickich, a wiatr niesie śpiewną mowę mieszkańców tych ziem. To trzy plenery malarskie zorganizowane przy współudziale Parafii Prawosławnej w Piotrkowie podczas których czternastu artystów poznawało ludzi, historię, obyczaje i piękno natury, a swoje wrażenia utrwaliło na płótnach. Wystawa ta później była czynna do 28 września 2008r.

Po otwarciu wystawy wszyscy ponownie udali się do cerkwi aby wysłuchać koncertu muzyki cerkiewnej w wykonaniu chóru alumnów Prawosławnego Seminarium Duchownego w Warszawie pod kierownictwem lektora Macieja Leszczyńskiego. Po zakończeniu koncertu wszyscy chętni udali się na wspólne grillowanie na terenie Miejskiego Ośrodka Kultury w Piotrkowie Trybunalskim tuż obok cerkwi.

Następnego dnia w sobotę 23 sierpnia 2008r. w cerkwi o godz. 16.00 zostaje odsłużona Wielka Wieczernia z Litiją. Uroczystościom przewodniczy Arcybiskup Szymon w asyście Arcybiskupa Abla ordynariusza diecezji Lubelsko-Chełmskiej, Biskupa Jakuba ordynariusza diecezji Białostocko-Gdańskiej, Grzegorza biskupa Supraskiego, Jerzego biskupa Siemiatyckiego, Paisjusza Biskupa Piotrkowskiego, oraz zebranego duchowieństwa.

Po nabożeństwie parafia zorganizowała w Amfiteatrze Miejskim Świecki koncert folkowy. Wystąpiły następujące zespoły: „Serencza”, Łemkowski zespół folkowy (Gorlice), „Horpyna”, ukraiński zespół folkowy (Olsztyn), „Prymaki”, białoruski zespół muzyczny z Gródka (woj. Podlaskie), „Czeremszyna”, ukraiński zespół folkowy z Czeremchy (woj. podlaskie).

Centralnym punktem obchodów było nabożeństwo niedzielne. Rano w niedzielę 24 sierpnia odprawiono jutrznię, po której nastąpiło przywitanie hierarchów cerkwi. Głównemu nabożeństwu przewodniczył JE Arcybiskup Szymon w asyście Arcybiskupa Abla ordynariusza diecezji Lubelsko-Chełmskiej, Biskupa Jakuba ordynariusza diecezji Białostocko-Gdańskiej, Grzegorza biskupa Supraskiego, Jerzego biskupa Siemiatyckiego, Paisjusza biskupa Piotrkowskiego, zebranego duchowieństwa z diecezji Łódzko-Poznańskiej, a także i innych diecezji naszej cerkwi, oraz duchowieństwa z zagranicy. Na uroczystości obchodów do Piotrkowa przybyło dwie pielgrzymki Autokarowe: z Białegostoku i z Siemiatycz. Nabożeństwo zakończyło się „krestnym chodom” (procesją) wokół świątyni. Po skończonym nabożeństwie wszyscy udali się do ośrodka Villa Rosa we wsi Włodzimierzów pod Piotrkowem na piknik rodzinny.

Patronat honorowy nad obchodami 230-lecia parafii i 160-lecia cerkwi objęli pan Marek Mazur- przewodniczący rady Semiku Województwa Łódzkiego, oraz pan Krzysztof Chojniak- Prezydent Miasta Piotrkowa Trybunalskiego.

W 2010r. parafia rozpoczęła starania o uzyskanie pozwolenia na budowę Centrum Kultury Prawosławnej w Piotrkowie Trybunalskim. Z różnych przyczyn uzyskanie pozwolenia przeciągnęło się do końca 2014r. Kamień węgielny pod budowę Centrum Kultury Prawosławnej poświęcił z błogosławieństwa JE ks. Abp Szymona proboszcz parafii Ikony MB Częstochowskiej w Częstochowie – ks. Mitrat Mirosław Drabiuk. Już w marcu 2015r. ruszyły prace budowlane związane z budową Centrum Kultury Prawosławnej. Prace zostały ukończone w październiku 2016r. i dnia 12 listopada tego roku budynek został wyświęcony przez metropolitę Warszawskiego i całej Polski Sawę. Na uroczystości byli również Abp Szymon – ordynariusz diecezji Łódzko-Poznańskiej, Paisiusz – Biskup Przemysko-Gorlicki, duchowieństwo diecezjalne i z poza diecezji, oraz przybyli goście: Krzysztof Chojniak- prezydentem miasta Piotrkowa Trybunalskiego, Stanisław Cubała- Starosta Powiatu Piotrkowskiego, Marek Mazur- przewodniczący rady Sejmiku Województwa Łódzkiego, oraz wielu urzędników miejskich, wielu parafian i innych zaproszonych gości.

Obecnie parafia liczy sześćdziesiąt osiem osób, które zamieszkują następujące powiaty: piotrkowski, opoczyński, bełchatowski, tomaszowski, łaski, wieruszowski. Parafia posiada cerkiew p.w. Wszystkich Świętych w Piotrkowie Trybunalskim przy ul Słowackiego 15. Posiada także dwa cmentarze: w Piotrkowie Trybunalskim i Tomaszowie Mazowieckim. Proboszcz parafii niesie posługę kapelańską w więzieniu i szpitalu, jest także nauczycielem religii w szkole (prowadzi pozaszkolny punkt katechetyczny).

Stałe nabożeństwa odbywają się wg porządku:

  • sobota, 17:00 – Nabożeństwo wieczorne
  • niedziela, 10:00 – Boska Liturgia
  • dni świąteczne, 9:00 – Boska Liturgia

Kancelaria parafialna czynna jest od poniedziałku do piątku w godz. 11:00-12:00.